Değerli velilerimiz, birçok ebeveyn çocuklara sınır konulması gerekliliğinin farkında ancak bunu nasıl ve ne kadar doğru yapabilecekleri konusunda tereddüttürler yaşıyor. İşte biz de bu konuya değinerek ‘sınır koyma’ konusunda sizlere yardımcı olabileceğine inandığımız bir yazı hazırlamak istedik. Umarım sizler ve çocuklarınız için faydalı olur, keyifli okumalar...

Sınır Koymak Nedir?

Sınır, bir kişiyi içine alan mülkiyet hattıdır. Bu hat çocuğun fiziksel, sosyal ve duygusal alanlarını içine aldığı için oldukça geniş bir alanı kapsar. Bizler çocuğumuza bir beklentiyi veya kuralı ona kendini güvende hissettirerek, rahat edebileceği alanları belirleyerek öğrettiğimiz an emin olun çocuğumuzun gelişiminde önemli bir yapı taşını yerine koymuş olacağız. Sınır koyma aynı zamanda ebeveynin çocukla arasındaki güvenli ilişkiye zarar vermeden, çocuğun davranışlarını kısıtlamasıdır. Çocuk ve ebeveyn arasındaki güvenli ilişki tüm süreçlerde olduğu gibi bu süreçte de oldukça önemlidir. Sınır koymak; çocuğun özgürlüğünü kısıtlamak, ceza vermek, yasaklar getirmek değildir!

 

Çocuklar neden sınırlara ihtiyaç duyarlar? 

Çocuklar doğdukları ilk andan itibaren oldukça konforlu bir yaşam sürerler. Genellikle pek çok ihtiyaçları ebeveynleri tarafından karşılanır. Çocuk, kendini rahat hissettiği, çok sevildiğini ve değer gördüğünü bildiği, sınırların olmadığı bir ortamda, yaşamın getirmiş olduğu gereklilikleri yerine getirmek istemez. Bunları deneyimleyerek öğrenmek ister. Sınırları belirsiz olan deneyimleme her zaman olumlu ve zararsız şekilde sonuçlanmayabilir, o yüzden çocuklara daha güvenli ve çerçeveli bir alan yaratırız. Bu alan içerisinde deneyimlerinin sonucu olumlu da olsa olumsuz da olsa sonuçla daha zararsız bir şekilde yüzleşir.

• Sınırlar öğrenme ve keşfetme sürecinde çok önemli rol oynar.
• Çocuklar belirgin sınırlar içerisinde dünyalarını sınama ve keşfetme ihtiyacı duyarlar.
• Yaşadıkları ortamın kurallarını anlamak isterler.
• Ebeveynlerinin kendilerinden ne beklediğini, diğer insanların gözünde durdukları yeri bilmek isterler.
• Kontrolün kimde olduğunu, kuralları ne kadar esnetebileceğini, kuralları esnettiğinde sonuçlarının neler olacağını öğrenmek ister.
• Hayatı anlamlandırma ihtiyacı duyarlar.

 

Sınır Koymanın Faydaları

• Toplum tarafından onaylanan davranışların yolunu belirler.
• Bireyin sosyal ve kişiler arası ilişkilerini belirler.
• Çocukların özgüvenlerinin gelişmesine katkı sağlar.
• Çeşitli öğrenmelerle hedeflere ulaşılmasını sağlar. 
• Otokontrol becerilerini geliştirmelerini sağlar.
• Çocukların sosyal becerilerini arttırır.
• Çocukların toplumla uyumlu bireyler olmasına olanak tanır.
• Çocukların zihinsel ve bedensel açıdan güvende hissetmesini sağlar.

 

Çocuklara Sınır Koyarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Anne baba kararlı ve aynı fikirde olmalı
• Sınır iyi tanımlanmalı
• Çocuk sınırlara uyduğu zaman takdir edilmeli

 

            Kuralların ihlal edilmesi durumunda olası sonuçları çocuğunuzla paylaşın. Problemleri biriktirmeyin. Çünkü problemlerin birikmesi öfke ve saldırganlığa sebep olabilir. Çocuğunuzla güç savaşına girmekten kaçının. Çocuklarımız ile ilgili alacağımız kararlarda sürece onları da katmalıyız. Kuralların uygulanmasında model olmalıyız. Özellikler anaokulu ve ilkokul kademesindeki çocuklar duyduklarından çok gördükleri ile öğrenirler bu sebeple onlara rol model olmak oldukça önemlidir.

            Sınırlar çocuğun gelişimi, sağlığı, güvenliği ve anne-baba beklentileri dikkate alınarak belirlenir. Dolayısıyla her ailenin sistemi kendine özgü olacaktır.

 

Sınırlar Nasıl Uygulanır?

1.Duyguyu Kabul Edin

  Çocuğunuzun duygusunu ve ne istediğini empati kurarak öğrenin.

  Örnek: “Ayşe, bilgisayarda oyun oynamayı keyifli bulduğunu biliyorum.’’

2.Sınırı İfade Edin

  Açık ve net bir şekilde sınırları çizin.

  Örnek: “Ancak bilgisayarla vakit geçirmen için en fazla bir saat süren var.

3.Alternatif Seçenekler Hedefleyin

  Çocuğunuza seçenekler sunarak sınır çizmesini kolaylaştırın.

  Örnek: “Bilgisayar yerine odandaki oyuncaklarınla oynayabilirsin.’’

4.Son Seçimleri ifade Edin

            Bir sınır belirlediğimizde çocuk bu sınıra uyum sağlayamıyor ise çocuğa seçenek sunun.

  Örnek: “Süren bitmek üzere, bilgisayarla uzun süre oynamayı seçersen ben kapatmak zorunda kalacağım ve yarın bilgisayarda oyun oynamamayı seçmiş olacaksın.’’

 

 

Sınır Koymada Ebeveynlerin Rolü

Bütün çocuklar;

• Daha önce hiç bilmedikleri büyük bir dünyayı keşfe çıkmıştır.
• Öğrenmeye istekli ve birçok hedefi gerçekleştirmeye açtır.
•  Çocuk kendisine yol gösterecek, tehlikeli alanlara girdiğinde onu durduracak güvenli bir yol gösterene ihtiyaç duyacaktır.

 

Sınır Koymakta Neden Zorlanıyoruz?

• Çocukla geçirilen zamanın kısıtlı olması
• Baskı altında büyümüş anne babaların çocuklarını serbest bırakmayı tercih etmeleri
• Çalışan ebeveynlerin suçluluk duygusu
• “Hayır” dedikten sonra kararlı davranmak için mücadele etmenin zorluğu
• Zamanı sorunsuz geçirme isteği
• Serbestlik ve özgürlük kavramının karıştırılması

Çocuğunuz beraber belirlediğiniz bir sınırlara uymuyorsa, öncelikle sakin bir ses tonu ile ilgili kuralı tekrarlayın. Bunu yaparken, çocuğunuzla aynı seviyede olmayı ve göz kontağı kurmayı ihmal etmeyin. Kararlı ve tutarlı olduğunuzu hissettirin. Çocuğunuz ve siz sakinleşene kadar bekleyin. Sınırı tekrarlarken, “lütfen, nolur, rica ederim, yalvarırım” gibi sözcükler yerine, kararlı ancak sert olmayan bir ses tonu ile, “....... yapmanı bekliyorum” demeyi deneyin.

Çocuğumuzla olan iletişimde istediğimiz mesajı ifade etme şeklimiz önemlidir;

 

Etkisiz Mesaj Örnekleri

• Şimdi ders çalışma vakti tamam mı?
• Çabuk oyuncaklarını topla?
• Biraz akıllan.
• Artık bu olanlar yeter.
• Tabağındaki yemeği hemen bitir.

Etkili Mesaj Örnekleri

• Odanı toplamak senin görevin.
• Yemeğini mutfakta yiyebilirsin.
• Parka gitmeden önce oyuncaklarını toplaman gerekiyor.
• Ödevlerini yaptıktan sonra televizyon izleyebilirsin.
• Çocuğunuz telefonu zamanında kapatmazsa telefonla oynama süresini tekrardan hatırlatmak.

Etkisiz Davranış Örnekleri

• Çocukların odasını dağınık bırakıp gitmesine izin vermek.
• Hoşa gitmeyen davranışı keyfiniz yerindeyken kabullenmek.
• Vuran çocuğa vurarak aynısını hissetmesini sağlamak.
• Çocukların dağınık oyuncaklarını onun yerine toplamak.

 

Ve en önemlisi çocuğunuzu koşulsuz ve şartsız sevdiğinizi söyleyin. Onaylamadığınız davranışın onu sevmemekten değil davranışı sevmediğinizden olduğunu belirtin. İhtiyaç duyduğunuz durumlarda rehberlik servisinden destek almaktan çekinmeyin.

                                                                                           

                                                                                                                                                                                                                                                                          Rehberlik Servisi